• E mërkurë / Jul-09 13:27
  • Kontakt

Si kuptoheshin femrat arbëreshe, ishin të martuara apo beqare?

Si kuptoheshin femrat arbëreshe, ishin të martuara apo beqare?

Ndër arbëreshët, që kanë banuar në Palazzo Adriano (Italia Jugore) deri në fund të shekulli XIX, statusi civil i vajzave dhe grave identifikohej qartazi dhe publikisht nga burimi ku ato lanin rrobat, ndër katër burimet fqinje të malit më të lartë që gjendej më pranë.

Një studius i kualifikuar i traditave kulturore të arbëreshëve të Italisë, Xhuzepe Krispo, (Guiseppe Crispi) ka shkruar: “Është për t’u shënuar se në tri nga këto burime shkonin të lanin gratë e renditura kështu: në atë të mesit lanin vashëzat e pamartuara, në burimin e majtë lanin të martuarat, në të djathtin shkonin të lanin gratë e veja”.

Arbëreshët e Palazzo Adriano-s i lexonin simbolikisht qartë statuset e vajzave beqare, të grave të martuara dhe të vejushave, duke u nisur nga burimi ku ato lanin rrobat, edhe sepse më 6 janar të çdo viti, te burimi ku lanin vajzat e pamartuara, që në atë kohë konsideroheshin të virgjëra, organizohej ceremonia e bekimit të ujrave ose e shenjtërimit të madh në të cilën pjesmarrja e besimtarëve ishte massive.

Meshkujt mund të kërkonin për martesë më së shpeshti dorën e atyre që lanin në burimin e mesit (domethënë të vajzave beqare) dhe më rrallë të atyre që lanin te burimi në të djathtë (domethënë të vejushave).

Ndryshimi i statusit civil të vajzave dhe grave reflektohej menjëherë edhe në ndryshimin e burimit ku ato lanin rrobat. Sapo një vajzë martohej, ajo nuk mund të lante më rrova te burimi i mesit, por zhvendosej te burimi në të majtë.

Një zhvendosje e tillë shprehte ndryshim të mirëpritur statusi civil të vajzave, të cilat shoqëria shqiptare e atëhershme i projektonte me gëzim si të destinuara të kryenin misionin kryesor më të fisëm, atë të nënës.

Ndërkohë, zhvendosja e një gruaje për të larë rroba, nga burimi në krah të majtë në atë të djathtë, konsiderohej fatkeq, sepse dëshmonte simbolikisht përkeqësimin e statusit të saj: ajo kishte humbur bashkëshortin, ishte shndërruar në vejushë.

Vështirë se gjendej ndonjë mjedis tjetër në hapësirën ku banojnë shqiptarët në Gadishullin e Ballkanit ose në diasporë, në të cilin tri burime të identifikonin simbolikisht fare qartë statusin civil të vajzave dhe grave, sikurse ka ndodhur ndër arbëreshët e Palazzo Adriano-s.