Ideja e shkëmbimit të territoreve mes Kosovës dhe Serbisë, ku Lugina e Preshevës është dhënë për veriun e Kosovës ka ardhur përsëri në njoftimin e publikut. As shqiptarët e as serbët nuk do të ngriheshin nëse do të arrihej një marrëveshje e tillë, por fuqitë e mëdha ...

Vetëm në 100 vitet e fundit kufijtë në Evropë kanë ndryshuar të paktën 37 herë. Vendet u ndanë, por edhe u bashkuan. Ata formojnë shoqata dhe luftojnë njëri-tjetrin. Dhe për shekuj, shkruan gazeta Ekspres

Pse lëvizja e kufijve në Ballkan një temë tabu për Perëndimin?

Ideja e shkëmbimit të territoreve mes Kosovës dhe Serbisë, ku Lugina e Preshevës është dhënë për veriun e Kosovës nuk është e re, ndoshta jo reale, por, sipas deklaratave nga Beogradi, deri kohët e fundit ishte e pranueshme për të dyja palët. Tani ky propozim është përsëri në sy të publikut. Dhe në këtë, faza e re e dialogut, që shumë e quajnë atë përfundimtar, çdo opsion ka një peshë specifike. Shkëmbimi i territorit do të jetë një hap drejt demarkacionit etnik, i cili ka të ngjarë që serbëve të veriut dhe shqiptarëve nga jugu, të cilët janë shumica e popullsisë atje, e pranojnë me kënaqësi, por ata nuk pyeten. Kjo zgjidhje mund të jetë e qëndrueshme, është përparësia e saj kryesore, por disavantazhi është se fuqitë e mëdha e kundërshtojnë fuqishëm atë. Ministri i Jashtëm Ivica Daçiq, i cili është një nga avokatët më të zëshëm të kësaj ideje, pak muaj më parë deklaroi se "shqiptarët do të pajtoheshin me të, po të flisnin pa mentor." Dhe mentorët janë ende atje dhe nuk duan "balancimin", pasi e quajnë atë një ndryshim të kufijve, të cilat shpesh ndodhin në pjesën e tyre të botës.

Ky qëndrim, pak ditë më parë, u përsërit nga Gjermania. Ambasadori në Prishtinë Kristijan ka kundërshtuar sepse çdo ndarje e Kosovës,  do të krijojë mundësinë për të destabilizuar rajonin dhe Evropën.

- Askush nuk mund të më jepte një përgjigje bindëse për pyetjen se cilat probleme do të zgjidhte ndarja. A do të sjellë ndonjë përmirësim për serbët e Kosovës që jetojnë në jug të lumit Ibër? A do të përmirësonte gjendjen e qendrave historike dhe fetare siç janë manastiret ortodokse serbe? A mund të përmirësojë përfaqësimin e komunitetit serb në shoqërinë kosovare? nuk e bëni! - tha Helt. Dhe menjëherë pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës në vitin 2008, amerikanët njoftuan se nuk do të ketë më ndryshime në kufijtë në Ballkan. Tani për tani, ata e mbajnë fjalën.

Dhe cilat janë opsionet? Shqiptarët duan njohjen e pakushtëzuar të një Kosove të plotë, por disa zgjidhje kompromisi kanë shumë më shumë gjasa. Ajo i referohet statusit të posaçëm për Veriun (që do të ishte më shumë se AKS), në këmbim të statusit të vëzhguesit në OKB. Ekziston edhe një kalim kufitar, i njohur si një kalim administrativ në Ibër, kështu që katër komuna do të bashkohen me Serbinë. Dhe e treta, ndoshta më e ndershme, shkëmbimi i territorit. Vitin e kaluar Thaçi, Vucic dhe Rama biseduan për këtë jashtë syve të publikut, por kjo ide u zhduk në ndërkohë.

"Ballkanizim"

Megjithatë, ndërsa ishte në qendër të vëmendjes, revista "Ekonomist" botoi një tekst mbi atë se sa do të ishte e dëmshme për rajonin. Siç shpjegoi ai për gazetën britanike, "mbrojtësit e kësaj ideje theksojnë se shteti multietnik ka dështuar në Ballkan, por injorojnë faktin se kur qeveria nis një rrugëtim porcesi nuk ka fund të qartë"  Ata thonë se do të hapë çështjen e Maqedonisë, Bosnjës dhe Hercegovinës, Greqisë, Shqipërisë, por edhe Hungarisë dhe Rumanisë. Prandaj, termi "balkanizim" ka një shenjë negative për ta

- Si BE-ja që është e plotë, zvogëlimi rëndësisë së kufijve kombëtarë do të duket më i urtë se rindarjen e tyre, të cilat, siç tha zyrtari i lartë i BE-së "do të hapi dyert e ferrit" - përfundimi i tekstit, i cili reflekton në mënyrë të qartë qëndrimin e një pjese të rëndësishme të bashkësisë ndërkombëtare, ka shkruara gazeta Ekspres

Ky mendim, siç pritet, ndahet nga vëllai i Kryeministrit të Kosovës dhe një deputet në asamblenë Daut Haradinaj.

- Çdo përpjekje për të ndryshuar kufijtë dhe shkëmbimin e territorit është një hap drejt hapjes së konflikteve të mundshme. Prandaj besoj që zgjidhja më e mirë është se Serbia e njeh Kosovën si shtet të pavarur - thotë Haradinaj për "Express".

Nga ana tjetër, shqiptarët nga jugu i Serbisë nuk do të kishin asgjë kundër. Ata mbeten të përkushtuar ndaj pikëpamjeve të shprehura në 1992 në një referendum të organizuar në Bujanoc, Preshevë dhe Medvegjë. Pastaj, në kohën e shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, u deklarua pothuajse unanimisht për një "autonomi politike dhe kulturore me të drejtën e bashkimit të Kosovës", por se referendumi nuk është pranuar.

Enklavat pa energji

Kryetari i Kuvendit të komunës së Bujanocit Adnan Salihu thotë se ai sheh, sipas zyrtarëve, se Beogradi është ende për shkëmbimin e territorit, por gjithçka duhet të merret parasysh me kujdes. - Shqiptarët nga Lugina e Preshevës do të donin që ne të konsultoheshim gjatë dialogut, por Prishtina dhe Beogradi nuk e bëjnë këtë. Asnjë politikan nuk duhet të kënaqet në mënyrë individuale në këtë, por në një referendum 26 vjet më parë, ne thamë qartë se çfarë mendojmë. Nuk është e lehtë të flitet për këtë, sepse është një temë shumë komplekse, e cila mund të ketë një efekt domino në rajon. Është e rëndësishme që zgjidhja përfundimtare të përfundojë në paqe. Integrimet evropiane janë qëllimi ynë, ne do të marrim gjithashtu prosperitet ekonomik, sundimin e ligjit dhe luftën kundër korrupsionit. Megjithatë, nuk është e nevojshme të ngutemi në këtë drejtim, "tha Salihu për gazetën Ekspres.

Megjithatë, Evropa është në një nxitim. Vuçiç dhe Thaçi janë nën presion të madh për të marrë disa opsione fitimprurëse sa më shpejt që të jetë e mundur, për aq kohë sa ka mandatet Federica Mogerini dhe Johannes Hahn në Komisionin Evropian. Cila është situata në terren? Në pjesën jugore të Kosovës dhe Mitrovicës, serbët jetojnë në enklava, të cilat nuk kanë integritet territorial dhe si rrjedhojë një fuqi reale politike. Ekzistojnë gjashtë komuna, nga dhjetë, me shumicën e popullsisë serbe, por disa prej tyre janë krijuar artificialisht për të formuar Komunitetin e Komunave Serbe. Megjithatë, siç dihet mirë, AKS është ende në fillim. Më pas, pas raundit të fundit të dialogut në Bruksel me Mogerini dhe Thaçi, për herë të parë në pesë vjet nuk u përmend asnjë fjalë në AKS. Ndoshta ajo hoqi dorë dhe ndoshta ngriti duart nga një AKS e tillë, ka shkruar gazeta serbe Ekspres